Eko-Hero Małopolski 2023. Małopolanie nie tylko chcą, ale stają się eko

Zostać eko bohaterem może każdy, kto uświadomi sobie i innym, że troska o środowisko naturalne jest, w obliczu czekających nas wyzwań klimatycznych, niezbędna. Ekobohater to ktoś, kto inicjuje i wprowadza zmiany proekologiczne w swoim otoczeniu. W tegorocznym plebiscycie za każdym zgłoszeniem stoi historia o tym, jak stajemy się aktywni ekologicznie, bardziej świadomi wyzwań środowiskowych i bardziej zmotywowani. Każde zgłoszenie to również przykład na to, jak powstaje konkretny projekt w odpowiedzi na bardzo indywidualne potrzeby lokalnej społeczności. Plebiscyt Eko-Hero został pomyślany jako sposób na wyróżnienie i na docenienie właśnie takich lokalnych inicjatyw.

Z roku na rok widzimy coraz większe zainteresowanie plebiscytem, zarówno w kategoriach dedykowanych gminom, jak i w kategorii Eko Inicjatywa i Eko Firma. Oznacza to, że nie tylko coraz więcej mieszkańców dowiaduje się o konkursie, ale również, że pojawia się (a również często istnieje od lat) coraz więcej inicjatyw i projektów prośrodowiskowych, które wskazano w tegorocznych zgłoszeniach. W czwartej edycji konkursu otrzymaliśmy 6 zgłoszeń w kategorii Eko Firma, 14 wskazań na Eko Inicjatywy, 16 zgłoszeń gmin Eko-Hero do 15 tys. mieszkańców , 9 - gmin Eko-Hero od 15 do 30 tys. mieszkańców oraz 12 w kategorii gmin największych, czyli powyżej 30 tys. mieszkańców. Bez wątpienia, jest to zaledwie część inicjatyw ekologicznych realizowanych w Małopolsce.

Odpowiedź na to pytanie może być bardzo ogólna; bycie eko to życie tak, by jak najmniej szkodzić środowisku i robić wszystko, żeby pozostawić je w najlepszym stanie dla kolejnych pokoleń, ale równocześnie - szczegółowa. Bo co to znaczy: nie szkodzić środowisku? To obszerny katalog codziennych praktyk, zaczynając od segregowania śmieci, kierowania się zasadą zero waste, oszczędzanie wody i energii, wybieranie niskoemisyjnego transportu, aż po wykorzystywanie przyjaznych środowisku źródeł energii. Ponieważ życie w sposób ekologiczny dotyczy wszystkich sfer życia.

W każdej gminie istnieje potencjał do wprowadzania zmian na lepsze! Ani możliwości organizacyjne, ani uwarunkowania finansowe nie decydują o sukcesie. Oczywiście, organizatorzy dostrzegają zróżnicowanie małopolskich gmin - stąd kategoria Eko Gmina występuje od początku istnienia plebiscytu w trzech wariantach - ale już nie raz przekonaliśmy się, że często to najmniejsze społeczności realizują najbardziej ambitne i najbardziej wartościowe projekty ekologiczne. I tak, w gronie Eko Gmin do 15 tys. mieszkańców znalazła się Pałecznica z bardzo ambitnym programem efektywnego zarządzania energią, ale również - po raz pierwszy w historii plebiscytu - pionierską inwestycją budowy Centrum Rozwoju Społecznego w Gminie Pałecznica, w efekcie czego powstał budynek w technologii pasywnej, zasilany w 100 proc. odnawialnymi źródłami energii.

Elementem zgłoszenia w kategorii Eko Firma jest wypełnienie krótkiej ankiety ekologicznych praktyk przedsiębiorstwa; stosowanie się do deklaracji „Małopolska bez plastiku”, prowadzenie segregacji odpadów, posiadanie instalacji OZE i wykorzystywanie zielonego miejsca rekreacji dla pracowników. Prawie wszystkie firmy, które w tym roku walczyły w konkursie, spełniły te wymagania. Czy to przedsiębiorstwa przemysłowe o międzynarodowej skali, jak producent okien Fakro, czy firma Powerberry zakładająca instalacje OZE, czy też spółka OTCF, realizująca program zbierania, odnawiania i wprowadzania tekstyliów do ponownej sprzedaży - ani wielkość firmy, ani zasięg jej działania, ani specyfika produkcji nie zwalnia od odpowiedzialności za środowisko. Dążenie do tego, aby odnawialne źródła energii były bardziej dostępne dla gospodarstw domowych i gospodarki, staje się obecnie jednym z naczelnych zadań, jakie stoją przed Województwem Małopolskim. Regionalny Plan Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego zakłada znaczące zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych do 2030 r. Powstaje właśnie mapa potencjału odnawialnych źródeł energii, która pomoże ustalić, jakie rodzaje odnawialnych źródeł energii (fotowoltaika, geotermia głęboka lub płytka, energia wodna lub wiatrowa) będą najbardziej efektywne na konkretnym obszarze. Plany te zostaną zintegrowane z kalkulatorem doboru instalacji OZE on-line. Narzędzie to ułatwi wybranie inwestycji OZE w konkretnej lokalizacji, oszacuje koszty inwestycji, a nawet podpowie możliwe źródła jej finansowania.

Oczywiście! I dowartościowanie mikro inicjatyw znalazło potwierdzenie w wynikach obrad Kapituły. Doceniliśmy projekty o zasięgu lokalnym, realizowane przez środowiska skupione wokół fundacji, stowarzyszeń lub szkół. I tak, pierwsze miejsce w Kategorii Eko Inicjatywa przypadło innowacyjnej kampanii „Worki sztuki” na rzecz ograniczenia zużycia plastiku i twórczego recyklingu. Organizatorami akcji są MPEC S.A. w Tarnowie i szkoła Szczepanika (Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Tarnowie). Wyróżniliśmy również Beskidzki Klimatyzator 2023, czyli festiwal przyrodniczy Powiatu Gorlickiego i Fundacji Dziki Projekt, mający na celu ukazanie przyrody z innej perspektywy, oraz inicjatywę „Na ratunek owadom!” - zadanie z zakresu ochrony bioróżnorodności realizowane przez Ochotniczą Straż Pożarną w Olszowicach.

Na pewno nie w Tarnowie! Dzięki działaniom takim, jak kampania „Worki Sztuki” udaje się przekonać mieszkańców do współpracy na rzecz środowiska w zakresie, który jest dla nich bliski. W nagłośnienie projektów prośrodowiskowych angażują się lokalne media, dodatkowo aktywizując mieszkańców do podejmowania działań na rzecz ochrony środowiska. To cenny aspekt naszego wspólnego zaangażowania.

Fundamentem wszystkich działań prośrodowiskowych Samorządu Małopolskiego jest edukacja ekologiczna. Działający od 2019 roku projekt EkoMałopolska skupia się na popularyzacji praktyk przyjaznych środowisku oraz na edukowaniu mieszkańców regionu. Mogę śmiało stwierdzić, że Małopolska jest liderem również w tym aspekcie działania na rzecz środowiska. Inicjujemy i przeprowadzamy akcje edukacyjne dla dzieci i dorosłych, pokazujemy, jak być eko na co dzień, oszczędzając zasoby i energię, wykorzystując ponownie surowce, chroniąc przyrodę. Najnowszym przykładem tego typu działań może być m.in. wiosenna akcja „Posprzątaj z Nami Małopolskę”, która już kolejny raz skupiła wokół idei ochrony środowiska dziesiątki tysięcy Małopolan, którzy ruszyli wiosną do sprzątania terenów zielonych. Prowadzimy Otwarty Konkurs Ofert na zadania dotyczące ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego, a także dotujemy zadania publiczne w trybie małych grantów. Efekty są widoczne - z roku na rok wzrasta świadomość ekologiczna mieszkańców regionu. Walor edukacyjny ma także konkurs Eko-Hero Małopolski i również z tego powodu jesteśmy już czwarty rok dumnym partnerem tego wydarzenia.

Ekologiczne zachowania nie tylko są przyjazne planecie, ale nam samym przynoszą bezpośrednie korzyści. Pozytywne efekty wcielania w życie zielonych idei wpływają na poprawę naszego samopoczucia, zdrowia i oszczędnościami w portfelu, tak w perspektywie indywidualnej, jak również społecznej i gospodarczej. Przekonało się o tym wielu przedsiębiorców, ale także gospodarzy gmin i powiatów, które wprowadziły prośrodowiskowe rozwiązania w zakresie niskoemisyjnego transportu, wymiany źródeł ciepła czy projekty służące zachowaniu bioróżnorodności.

[sc]Zobacz dodatek specjalny, poświęcony naszym Eko-Hero >>[/sc]