Biecz. Instytut Pileckiego uhonorował mieszkańca Biecza, który został zamordowany za pomoc okazaną Żydom podczas okupacji niemieckiej

FLESZ - Lockdown możliwy od niedzieli

Jehuda Leib Blum z córką Reizel i Mosze Kuflikiem przeżyli wojnę i wyjechali do Izraela. W 2008 roku Józefa Próchniewicza i jego żonę Marię uhonorowano medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Teraz w Bieczu odsłonięto pamiątkową tablicę, która po wsze czasy będzie upamiętniać heroiczna postawę Józefa Próchniewicza. Tablica to cześć projektu „Zawołani po imieniu”, zainicjowanego przez wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Magdalenę Gawin, a realizowanego przez Instytut Pileckiego.

- Przez wiele lat historia ta pozostawał rodzinna tajemnica - mówiła w czasie uroczystości Jadwiga Wędrychowicz, prawnuczka Józefa. - Skrywano ją ze względu na bezpieczeństwo rodziny i dla zapewnienia jej spokoju. Kiedy moje pokolenie dorastało, zaczęliśmy pytać o przodków. Niestety nie żyła już wtedy babcia Jadwiga, a jedynym świadkiem tamtych wydarzeń była nasza ukochana ciocia Helcia – dodała.

Józef i Maria Pruchniewiczowie prowadzili gospodarstwo na przedmieściach Biecza. Mieli dwie córki, Jadwigę i Helenę. 14 sierpnia 1942 roku Niemcy rozpoczęli likwidację getta w mieście, tylko nielicznym Żydom udało się ukryć i uniknąć pewnej śmieci w obozie zagłady w Bełżcu. Wśród uciekinierów byli Blumowie. W domu Próchniewiczów znaleźli bezpieczna przystań na 16 miesięcy. W marcu 1944 roku do domu Józefa przyszli funkcjonariusze niemieckiej policji. Na oczach żony i 10-letniej Helenki gestapowcy brutalnie przesłuchiwali Józefa, który nie przyznawał się do ukrywania Żydów. Gdy przerażona dziewczynka zaczęła głośno płakać, Niemcy przestali bić ojca i po rewizji zabrali go do siedziby Gestapo w Jaśle. Prawdopodobnie został rozstrzelany i pogrzebany na miejscu straceń w lesie w pobliskich Warzycach. W latach 90. córka Józefa Helena postanowiła podzielić się swoją historią, okazało się jednak, że jej wiedza nie jest pełna, a instytucje, do których zwracali się o pomoc, ignorowały prośby.

- Wszystko zmieniło się, kiedy do naszego domu zawitał Mosze Kuflik - opowiada Jadwiga Wędrychowicz. - To od niego dowiedzieliśmy się o roli moich pradziadków i babci Jadwigi w ocaleniu żydowskiej rodziny – zaznacza.

Potomkowie Józefa zaczęli intensywniej szukać informacji. Z czasem skontaktowali się z ambasadą Izraela i tam przekazali formacje o Józefie. Efektem tych kontaktów było przyznanie Józefowi i Marii Próchniewiczom medali Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.

- Wiadomość z instytutu Yad Vashem nadeszła w dniu pogrzebu cioci Helci – wspomina Jadwiga Wędrychowicz.

Teraz nadszedł czas, by wiedza o bohaterstwie rodziny Pruchniewiczów, była powszechna w miejscu, gdzie dokonali oni swoich heroicznych czynów. Projekt „Zawołani po imieniu” poświęcony jest osobom polskiej narodowości zamordowanym za niesienie pomocy Żydom w czasie okupacji niemieckiej.

Instytut Pileckiego rozpoczął swój projekt w Sadownem 24 marca 2019 roku, w Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Biecka uroczystość była szesnastą zorganizowana przez instytut.

– Wołamy po imieniu tych bohaterów, którzy ocalili lub próbowali ocalić swoich żydowskich braci, ale zdarza się niekiedy, że trudno jest ustalić, ile dokładnie takich osób było, a już bardzo rzadko poznajemy ich pełną tożsamość. W przypadku Biecza nie dość, że wiemy, ile osób doświadczyło pomocy Józefa Pruchniewicza, to znamy ich wszystkich z imienia i nazwiska – mówi Marcin Panecki, historyk Instytutu Pileckiego.

Kamień pamięci z tablicą poświęconą Józefowi Pruchniewiczowi posadowiono przy jednym z wejść do bieckiej fary. Tablicę odsłonił Józef Wędrychowicz, wnuk bohatera, wspólnie ze swoimi wnuczkami Agnieszką i Aleksandrą. Towarzyszyła im prof. Magdalena Gawin inicjatorka projektu.

Aplikacja jest bezpłatna i nie wymaga logowania. Oprócz standardowych kategorii, z powodu panującej epidemii, wprowadziliśmy zakładkę "koronawirus", w której znajdziesz wszystkie aktualne informacje związane z epidemią.