Gorlice. Sokół na archiwalnych zdjęciach. Niesamowity zapis historii na starych fotografiach [MATERIAŁY ARCHIWALNE]

• Powstanie „Sokoła” w Gorlicach było zasługą trzech uczestników powstania styczniowego: Edwarda Miłkowskiego, Władysława Płockiego i Wojciecha Biechońskiego

• Uroczyste oddanie gmachu „Sokoła” nastąpiło jesienią 1906 r. Budynek miał wodociąg, dębowe schody, trzy sklepione piwnice i dach kryty dachówką. Metraż wewnętrzny wynosił 599,7 m2

• Zarówno cała bryła obiektu, jak i jego neogotycka attyka z wieżyczkami, wielkie półkoliste okna witrażowe i detale zdobniczo-konstrukcyjne były perłą architektoniczną.

• W budynku znalazła się też duża sala gimnastyczna wyposażona w nowoczesne urządzenia do ćwiczeń.

• Salę Sokoła przystosowano do celów widowiskowych, gdyż w przyszłości miała być wykorzystywana też jako teatralna. Ozdobą sceny była piękna kurtyna z malowidłem Apolinarego Kotowicza (1859–1917) – znanego artysty malarza urodzonego w Bieczu.

• 12 grudnia 1912 roku to ważna data dla gorliczan: odbył się wtedy pierwszy seans filmowy w mieście.

• By mogło to nastąpić, urządzono własną lokalną elektrownię, gdyż Gorlice nie dysponowały publiczną. W ten sposób oświetlono też gmach światłem elektrycznym.

• Sokół zapoczątkował rozwój harcerstwa w Gorlicach. Stało się to w 1912, kiedy to powstały dwa patrole (dzisiejsze zastępy) harcerskie złożone z męskiej młodzieży gimnazjalnej. Pierwszym drużynowym został Szczęsny Połomski, instruktorem drużyny Jan Dziopek.
• W latach 1913–1914 Towarzystwo systematycznie przekształcało się w organizację gimnastyczno-paramilitarną. W ten sposób przygotowywano kadrę do walki o niepodległość Polski. Stałe drużyny sokole nie ograniczały się do działalności w Gorlicach, ale obejmowały cały powiat. Zaowocowało to przy werbunku do Legionów Polskich
• Z wybuchem I wojny światowej ustała działalność Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Jednak jej przedłużeniem była służba jego członków w szeregach Legionów Polskich i udział w walkach przeciw zaborcom.

• Podczas oblężenia Gorlic w suterenach budynku Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, jesienią 1914 roku podejrzani o chorobę zakaźną przechodzili przymusową kwarantannę. Gmach uległ częściowemu uszkodzeniu podczas bitwy majowej 1915 roku.
• W okresie międzywojennym cele i zadania gorlickiego Gniazda pozostały takie jak przed I wojną
  światową.Towarzystwo zaliczono do organizacji paramilitarnych, z czego wynikał obowiązek szkolenia wojskowego młodzieży. Prężnie działały oddziały: kolarzy, narciarzy, biblioteka z czytelnią, a okresowo: dramatyczny, chór oraz orkiestry smyczkowa i instrumentów dętych
• W 1939 roku pierwszą grupę jeńców polskich władze niemieckie ulokowały na boisku „Sokoła”. Gorlickie harcerki, udzielały im doraźnej pomocy. 18 lipca 1941 roku majątek Towarzystwa został skonfiskowany i przepisany na własność Generalnemu Gubernatorstwu. Siedzibę „Sokoła” zamieniono na niemieckie kasyno wojsko

• Po wyzwoleniu TG „Sokół” w Gorlicach zgłosiło wniosek o rejestrację jako stowarzyszenie w maju 1945 roku i po otrzymaniu zezwolenia ze Starostwa Powiatowego rozpoczęło działalność od
• czerwca. Praca Towarzystwa koncentrowała się głównie na staraniach o odzyskanie majątku.
• Zgodnie z rozporządzeniem ówczesnych władz mówiącym, że
• wszystkie kina działające w okresie okupacji przechodzą pod Zarząd Przedsiębiorstwa Państwowego „Film Polski” (a tak było w tym przypadku – prowadzili je Niemcy), odmówiono TGS w Gorlicach koncesji na działalność kinoteatru.
• Kino zajął „Film Polski”, a Polska Partia Socjalistyczna znalazła tu siedzibę.
• 26 sierpnia 1947 roku władze komunistyczne zakazały działalności Towarzystwu Gimnastycznemu Sokół. Na początku lat 70. przebudowano budynek, dewastując stylowe cechy obiektu. Dostawiono szpecącą dobudówkę i gmach zmienił wygląd. Po wojnie mieściły się w nim kino „Wiarus” i Miejska Biblioteka Publiczna
• 6 października 1996 roku Towarzystwo Gimnastyczne Sokół z powrotem zarejestrowano, a jego prezesem został Jan Ryba.
• Budynek stopniowo podupadał, aż do roku 2015, gdy kino zostało zamknięte na stałe

• W styczniu 2022 roku, po wielomiesięcznym generalnym remoncie za ponad sześć milionów złotych, budynek Sokoła wrócił do dawnej świetności. Znowu jest siedzibą gorlickich stowarzyszeń sportowych

Oprac. na podstawie materiałów UM Gorlice