Gorlice. 80. rocznica likwidacji getta. Teatralna etiuda Puste Ulice jako upamiętnienie dramatycznych wydarzeń sprzed dekad

W dzisiejsze późne popołudnie mieszkańcy miasta uczcili pamięć Żydów, którzy zginęli w wyniku likwidacji gorlickiego getta. Przed pomnikiem u zbiegu ul. Krzywej i Strażackiej odczytany został Apel Pamięci. W uroczystości udział wzięli przedstawiciele władz miasta i powiatu, gminy Gorlice, Instytutu Pamięci Narodowej, konsulatu Republiki Federalnej Niemiec w Krakowie, sądeckiego Sztetla oraz mieszkańcy miasta.

O utworzeniu getta w mieście zdecydował starosta jasielski dr Walther Gentz.

- Składało się ono z dwu członów: Rejonu Dworzyska - dzisiejsze ulice: Adama Mickiewicza, Nadbrzeżna, Stroma, Strażacka oraz Rejonu Garbarni - dzisiaj ulice: Nadbrzeżna, Legionów, Rzeźnicza, Ogrodowa. Na tej niewielkiej powierzchni w 131 domach w katastrofalnych warunkach sanitarnych umieszczono około 3500 Żydów – opisywał Andrzej Ćmiech, nieżyjący gorlicki historyk w materiale „Ziemia drżała, słychać było jęki Żydów. Wielu zostało pogrzebanych żywcem”, który ukazał się na łamach Gazety Gorlickiej.

Pierwszymi oznakami, zbliżającej się zagłady była przeprowadzona na początku lata 1942 r. rejestracja wszystkich mieszkańców getta. Dramat zaczął się 14 sierpnia, gdy żandarmeria, niemieckie SS i gestapo otoczyli cały teren getta w Gorlicach.
- Żydów wyciągano z mieszkań i zmuszano do oddania pieniędzy i biżuterii. Opornych i starających się ukryć rozstrzeliwano na miejscu. Tego dnia rozstrzelano około 200 pensjonariuszy szpitala żydowskiego znajdującego się nieopodal siedziby gorlickiego gestapo przy Sklarczykówce – opisywał Andrzej Ćmiech.
Wygnanych z domostw zgromadzono na placu na Dworzysku. Tam przeprowadzono selekcję na cztery grupy: młodych mężczyzn, starców i chorych, kobiety z małymi dziećmi oraz pozostałą ludność.
17 sierpnia 1942 r. chorych, starców i małe dzieci z matkami łącznie około 700 osób wywieziono samochodami do lasu Garbacz na Stróżówce i zamordowano. 19 sierpnia 1942 r. stał się ostatnim dniem gorlickiej społeczności żydowskiej. Wówczas z Gorlic, transportem kolejowym wywieziono około 2500 Żydów do obozu w Bełżcu.

Puste Ulice to happening przygotowany przez Grupę Teatralną Otwarte Drzwi z gościnnym udziałem zaproszonych Gorliczan.

Aktorzy wymownym milczącym marszem ruszą z ulicy Piekarskiej, w stronę Maślanego Rynku. Tam właśnie zostaną odczytane wspomnienia Gorliczan i przywołane obrazy dni, kiedy likwidowane było gorlickie getto. Historie, które będzie można usłyszeć, zaczerpnięte są z książki „Gorlickie ulice – tak je pamiętamy Stróżowska” Urszuli Karasińskiej. Teatralny obraz pozbawiony zbędnych efektów będzie upamiętnieniem 80. rocznicy likwidacji gorlickiego getta i oddaniem hołdu znanym i bezimiennym ofiarom tamtych dni.